بررسی چنگ‌های افقی در حیات موسیقایی بین‌النهرین و ایلام

تمدن‌های ایلام و بین‌النهرین در طی سالیان متمادی به لحاظ فرهنگی، سیاسی و مذهبی برهم تأثیر گذاشته‌اند. موسیقی در بین‌النهرین جایگاه ویژه‌ای داشته‌ است؛ در ایلام نیز حضور نوازندگان در صحنه‌های مختلفی دیده‌می‌شود. با توجه به کاوش‌های ‌اندک صورت‌گرفته و همچنین تعداد محدود آثار موسیقایی به‌دست‌آمده در ایلام، نمی‌توان با قاطعیت در مورد موسیقی و سازهای فرهنگ موسیقایی این تمدن اظهار‌نظر نمود. به همین دلیل موسیقی ایلام را باید با توجه به موسیقی تمدن‌های هم‌جوار آن بررسی کرد. درکنار چنگ‌های افقی که ساز محبوب در هر دو تمدن بوده‌ است، چنگ‌های عمودی نیز به دفعات در آثار باستانی تصویر شده‌اند. مطالعه بر روی این ساز و یافتن اشتراکات و تفاوت‌های این ساز در دو تمدن، می‌تواند ابهاماتی را در مورد موسیقی ایلامی روشن سازد. در این مسیر ابتدا تصاویر چنگ‌های افقی در دو تمدن گردآوری، سپس با توجه به دورۀ تاریخی روند تغییرات در آن‌ها مشخص شد. سازهای هر دوره مورد مقایسه با یکدیگر قرارگرفتند و مطالعات دیگر محققین بر روی این سازها نیز مدنظر قرار‌گرفت. روند تغییر شکل ساز و جعبۀ طنینی آن ، قرار‌گرفتن تزیینات بر روی میلۀ سیم‌گیر، نواخته‌شدن با مضراب، تفاوت ساختمان چنگ‌های عمودی ایلامی با خویشاوندان بین‌النهرینی آن و قرارگرفتن این ساز در گروه‌نوازی‌های ایلامی از نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش است.